Verbetering van Teamdynamiek en groepsgedrag?

De frustrerende herkenning

We hebben allemaal ideeën over groepen. Groepen in de maatschappij. Groepen waarbij jij je thuis voelt. Groepen waarbij je je niet thuis voelt en waarover je wellicht ‘een mening’ hebt. Groepen waarmee je te maken hebt in je werk. En groepen (bijvoorbeeld teams) waarmee je samenwerkt. Van sommige groepen ben je geen lid, daarmee voel je je niet verbonden. Van sommige groepen ben je heel bewust en actief lid. En soms ben je lid vanbeen groep zonder dat je er erg in hebt. Stel, je volgt iemand op Instagram, samen met een miljoen anderen. Voel jij je dan onderdeel van die groep? Of is daar meer voor nodig? En als je bij een groep hoort, maar de groep ‘doet’ iets waar jij het niet mee eens bent, wat gebeurt er dan? Voel jij je dan nog verbonden met die groep? En wat doet jou besluiten om uit een groep te stappen?

Alle groepen hebben hun eigen dynamiek. Een – voor jou – prettige dynamiek, een verontrustende dynamiek, een dynamiek die niets oplevert, of juist een dynamiek die veel oplevert. Groepen zijn overal en bepalen zo bezien de wereld waarvan we deel uitmaken. Om die reden alleen al zijn ze een geweldig fenomeen om eens goed onder de loep te nemen. Laten we eens beginnen met de valkuilen van groepen, de dynamieken die tot maar weinig leiden en die je wellicht herkent uit je eigen praktijksituatie.
Herinner jij je de laatste keer dat jij en jouw collega’s werden toegesproken door een hoge baas, en dat je de energie voelde wegspoelen? Dat je om je heen keek en zag dat je collega’s eveneens mentaal aan het uitchecken waren? Het interessante is dat die hoge baas dat waarschijnlijk niet in de gaten had en gewoon doorging met zijn of haar verhaal. Hij of zij dacht op dat moment juist dat de boodschap goed werd overgebracht (want mensen knikten en bleven stil) en verwachtte dat de groep die luisterde zich daar nu ook naar zou gaan gedragen. Het is de bekende valkuil van de volgende redenering:

boodschap afgeleverd → doelgroep bereikt → impact volgt vanzelf

Waar de spreker zich doorgaans niet bewust van is, is zijn of haar impact op de groep. Welke dynamieken er leven in de groep in reactie op zijn of haar boodschap, welke emoties daarbij gevoeld worden en welke kans van slagen er werkelijk is met zijn of haar boodschap. Als we eens zouden weten wat de impact is van ons gedrag op een ander of op de hele groep, dan zou de wereld er anders uitzien. Dan zou de aanpak van deze hoge baas ook volledig anders zijn.

Met kennis over groepsgedrag en groepsdynamiek kun je veel effectiever worden. Er is een aantal beroepen die al van dit gegeven gebruikmaken. Die zich daar wel heel erg bewust van zijn. Hoe kan ik gedrag van mensen beïnvloeden ten gunste van mij of mijn doel, is de vraag waar zij dagelijks mee bezig zijn. Denk bijvoorbeeld aan reclamemakers, marketingprofessionals of politici. Maar dat is nu juist niet het doel waarvoor ik deze kennis zou willen inzetten. Wat als jij, samen met mij en vele anderen, kennis over groepsdynamica actief inzet om samenwerkingen binnen en tussen groepen te verbeteren in plaats van een
groepsdynamiek slim in te zetten puur voor eigen gewin? Wat als we slimmer kunnen samenwerken in groepen en met andere groepen? Wat als we de energie en intelligentie van een groep kunnen inzetten om betere ideeën en oplossingen met elkaar te genereren?

Wat als we groepsdynamiek ten positieve kunnen benutten? In een team, in een organisatie, in een wijk, in de maatschappij? Samenwerken en samen zijn in groepen brengt bepaalde dynamieken met zich mee. Soms storen we ons aan mensen en soms krijgen we veel energie van ze. Ons gedrag in groepen, of het nu jouw team is op het werk of jouw plek in de maatschappij, is afhankelijk van veel zaken en dat maakt het zo complex. Het lastige van (groeps) gedrag is dat we het van een ander makkelijker herkennen dan van onszelf. Terwijl ons gedrag net zo sterk van invloed is op het gedrag van een ander, als het gedrag van de
ander op ons. Sterker nog, ons gedrag kan van invloed zijn op de hele groep. We vinden het leuk als dat inspireert, energie geeft en ons vooruit helpt. Maar onze hersenen gaan in staking als deze invloed negatief is.

Ik heb met veel plezier het boek 'Wat gebeurt hier nu eigenlijk?' geschreven. Een reis door de groepsdynamiek. In het eerste hoofdstuk behandel ik zes belemmerende dynamieken van groepsgedrag die we in de dagelijkse praktijk vaak tegenkomen. Ik begin met een bekend fenomeen: weerstand. Weerstand is iets wat je meestal herkent omdat je er last van hebt: anderen gaan niet mee met jouw gedachten en dat kan irritant zijn. En zelf weerstand voelen is ook allesbehalve prettig.

Als tweede dynamiek behandel ik beïnvloeding. Dit is vaak in eerste instantie onzichtbaar en gebeurt onbewust. Hoeveel keer per dag word jij eigenlijk beïnvloed of beïnvloed jij een ander? ‘Eindeloze meningen en rondgaan in cirkels’ is de derde dynamiek. Hiermee bedoel ik het niet vooruitkomen met de groep en dat je van tevoren al weet wat door wie gezegd gaat worden. Het zijn dezelfde meningen van dezelfde mensen met dezelfde emoties: ze voelen als een prettige bevestiging maar wat leveren ze op? De vierde dynamiek is: ‘ja’ zeggen en ‘nee’ doen. Ik noem dat ook wel: schijncommitment. Daarna ga ik het hebben over ‘sentimenten en emoties’ in groepen. Iets wat bij ons als mens hoort, of we het nu willen of niet. En als laatste neem ik je mee in de dynamiek van ‘zo doen we het hier’, een nogal bepalende dynamiek die zegt: pas je maar aan of je ligt uit de groep.